MUZE TWESE TWISEKERE TURUHURA UBWONKO 1. BYENDAGUSETSA |
2. ZIRAZA KUBICA NIGARAMIYE
Umugabo
yasomye akagwa ka bitoki ashira inyota. Agerageje guhaguruka biranga aba yituye
mu ngarani agaramye. Abo bari kumwe bose ngo 'kweeeee!' Nawe ati "yeee,
ngaho nimukomeze munywe munseka, ziraza kubica nigaramiye.
3. NISHIZE MUMABOKO YAWE WANTAREWE
Naho umusore Rudatinya w'i Karama yagiye kuvumba i Bweramvura kwa Mushotsi wa
Kavuna, yijuse afata agakoni ke ashogoshera yerekeza iwe. Ageze mu kigunda,
abona ibihuru byo mu kigarama yagendagamo biraza bimusanga, kandi akabona
bifite isura y'intare. Abona byamusatiriye ku buryo ntaho yabihungira nta
n'uburyo yabisiga. Ni ko gukubita ikivugirizo, yongeraho akaririmbo ati
"nishyize mu maboko yawe wa ntare we! Nkuragije na roho yanjye
n'umubiri wanjye!"
4. UMUPASITORI
Umupasitoro Nzamuvumba wabaga ahantu hitwa i Gitwe, yigeze kwiherera mu nzu
asangira n'abandi ka "coca cola" (kavangiye), asohotse ageze hanze
abona imisozi irimo irazenguruka. Araterura ati "bene data bakundwa,
nimwegere mbigishe dore ibyahanuwe birasohoye. Abo basangiye bazi yuko
atamenyereye ako gasoda, bati "pastoro ba ugarutse mu nzu"! Ati
" mwimbuza guhanura kandi ibyanditswe byasohoye. Byaravuzwe yuko ku munsi
wa nyuma imisozi izimukira indi, none dore Rwabicuma yimukiye Mpanga, mu kanya
murabona za Gacu zibahise imbere!" Ni uko barakurura bahirikira mu nzu.
5. INZU YANJYE IRANSANGA HANO
Umugabo
Bagira yigeze gutaha ubukwe iyo mu bakungu, abutaha afite icyaka cyamuteye
umwuma, maze si ugukurura ubupfura arabupfurika. Kera kabaye rero igihe cyo
gutaha kiragera. Ageze hanze abona ibiti biramuhita iruhande byiruka, abona
amazu amunyuze imbere yihuta; akubitiye ku munaniro yifitiye, yiyicarira hasi,
ati ndategerereza hano inzu yanjye nayo buriya iri mu nzira iransanga hano.
6. UMUHUNGU MWAMUGURANYE
Umugore
wagiraga inyota akirinda kunywa amazi ngo umuhogo we utavaho umeramo urubobi,
yigeze kugasoma, agashira inyota. Yibutse ibyo gutaha abatura umwana amukubita
umugongo amucuritse. Agiye kumusimbiza aba amukoze mu kanwa, maze induru ayiha
amunwa, ati 'naje mfite umwana w'umuhungu none mwanguraniye?!
7. UMUVUMBYI KARUNDURA
Umugabo
NKUNZABAGABO yanyuze haruguru yo kwa MAYUYA yunva abantu baraganira munzu
baseka cyane . Yali avuye ku rugendo inyota imumereye nabi. Nubwo atari
umumwanyi wa Mayuya aribwira ati reka mpanyure mbavumbe!!!Nuko Nkunzabagabo
yinjira murugo buhoro ageze mu muryango winzu ariyasira ati mwiriwe yemwe kwa
Mayuya?
Mayuya
amwunvise ashikuza igicuma umugabo wari ugifite agishyira mu kwaha mugikoti
kirekire yari yambaye nuko arahaguruka ati ntakwirirwa ntakwirirwa ntacyo
turya!!! Inyota yatumaze none turiganirira gusa!! Ubwo Nkunzabagabo
abayabagezemo areba iminwa yabo ibobereye ntiyabashira amakenga ati nubundi
nuko tutari duherukanye nari ngukumbuye cyaneee reka naguhobere dushirane
urukumbuzi.
Abivuga
asingira MAYUYA ngo amuhobere (Kuko yari yabonye ko aliwe ufite igicuma
mwikoti) Mayuya yitaza yiyamira ati Sigaho!!! Sigaho !!!
Rekareka!!!UTAMEMERA IKOTI WA MUGABOWE!!!!!
Sinjye
wahera!!!
8. KAGACUMA N'IJEREKANI
NI MAHWI
Umugore
Mukamuganga yakundaga urwa bitoke. Bukeye baza kumusaba umugeni maze yenga
urwagwa ruryoshye cyane arushyira munsi y'urutara mu kijerekani(jerrican)
kugirango ruhore abashyitsi bazarunywe rumeze neza dore ko rwari rwahiye ubukwe
bushigaje icyumweru ngo bube. Noneho uko amaze kurya ibishyimbo n'ibijumba
ati:"Ese none urwagwa rwazabiha umugabo nazamukira?" Akagenda
agashora umuheha mu kijerekani akumviriza ati ruzaryoha ye! Buri munsi akumva
uko rumeze. Bukeye abakwe baraza baricara maze Mukamuganga anyarukira munsi
y'urutara aricara ibicuma akaba yabyogeje mu nkoko bitukura. Afata igicuma cya
mbere cyitwaga Gahogo bari baritiriye umuturanyi wavumbaga cyane. Afata
ikijerikani umunwa awuhamya uw'igicuma asukamo yitonze ariko habura ikiza
arambiwe n'abakwe barambiwe arahaguruka aragenda yegera umugabo we
ati"Mbese urabizi Simo, cya gicuma na cya kijerekani ni mahwi".
Simoni ati "agacuma k'amacupa abiri kanganye gate n'ijerekani
ifite amacupa mirongo itatu?". Umugore bimuyobeye kubisobanura areba hirya
areba hino yirasa mu myugariro dore ko basabaga mu gicuku ngo Padiri atamenya
ko bagiye gushyingiza akabaca amaturo maze ajya iwabo. Habura usabwa hagati
y'umwana na nyina.
9. NI MUTABARE ABAPFU BARARWANYE
Umuganga wakunda kugasoma yigeze kugakura mu icupa kamukuramo itaburiya.
Uti
kagire inkuru re!
Uko
byagenze burya ibara umupfu, ariko umugabo yagize atya yinywera agatama,
aragasoma arasusuruka, ariko akomeje karamugarika, icyuya kiramurenga, ururimi
rurasohoka, abandi basangiraga baraterura barahutera no kwa muganga bati ba!
Umuganga wari ku izamu basanga rero nawe yashize inyota, amukubise igipimo, ati
"umuntu yahwereye kare ni mujyane mu nzu y'abitabye Imana (morgue). Baraterura
baragenda bashyira iyo, bategerejeko bazagaruka gutwara umurambo bukeye.
Nyamugabo wawe rero uko yakaryamye aho muri icyo kizu gikonje kubi, inzoga
ziratangira zimushimuramo, ati "wa mugore we ko imbeho inyishe
wanyoroshe!" Akabakabye yumva ari wenyine, akoze ku ruhande abura icyo
afata, yumva ayobewe aho ari. Aba akoze mu mufuka akuramo ikibiriti, dore ko
yatumuraga n'agatabi, agize ngo aracana abona ari hagati y'abapfu. Induru ayiha
umunwa, yirukira ku rugi aratangira arahondagura. Maramuko wari uraye
izamu aba avugije induru ati ni mutabare abapfu barwanye, ni mutabare, ni
mutabare, yeee! Abarwayi iyo ku bitanda bahubuka biruka bahunga abo bazimu
barwanira mu nzu y'abapfu. N'ubu hari abakiruka.
10. GITARIRO
Umugabo
Gitariro wo mu Bugarama yaguhubukiye iyo ngiyo ajya gusura umukobwa warongowe
iyo bita i Burayi. Agezeyo mwa bagabo mwe, mbega! Nta gatsina kahaba, nta
dusaka ngo yenge akagage maze inyota iramujujubya. Cyakora umukobwa we
akamugurira urwagwa rwaho rwasaga n'umutuku. Gitariro akarwanga kubi ngo nta
muneke rwose ni barukatamo. Ni uko kera kabaye imbeho iraza dore ko itajya
ihabura. Gitariro ahera mu nzu. Bukeye akazuba karava umukobwa we ati tujye
guhaha nkwereke n'isoko ry'ino ryitwa karefuru uzabwire n'abaturanyi ko
watembereye. Baragenda binjira muri iryo soko riruta ayandi mu Bufaransa.
Barahaha maze Gitariro ngo yakarabukwa aho za byeri ziterekanze amera
nk'ukubiswe n'inkuba yanga kongera gutera ikirenge yumira aho ari. Umukobwa we
ati tugende dore umugabo wanjye agiye kuva ku kazi; abuzukuru bati tugende
sogokuru dore mu kanya hari amashusho avuga (dessin animé). Gitariro
akica amatwi. Aza gucunga umukobwa ahugiye mu mapantaro dore ko ibiciro byari
byagabanyijwe(solde) maze yirasa muri byeri ashikuzamo agakarito ka henikeni(heinekein)
24. Arakanaguzwa abona hirya ye akazu gafunguye yirasa nk'urukwavu rwambuka
umuhanda. Aho hakaba hari mu kazu bigeragamo imyenda kari kuzuye abari
n'abategarugori bigeraga imyenda y'imbere ihendutse mu igabanya ry'ibiciro.
Barabutswe Gitariro winjiye avuga Mpa,mpa ni angahe (donnes donnes c'est
combien?) birukira rimwe imyambaro bayikinga hasi no hejuru amatako
bayabangira ingata ariko Abimukira bashishoza niba hari itandukanyirizo
ry'Abablondes n'Ababrunes cyakora basanga bose barazimyoye bati"yaaa"! Amasoko
arahurura Gitariro yibereye mu kazu kuri manyinya. Aho Polisi iziye anketi
zirakorwa habura ufatwa cyakora Gitariro basanga yari yarishwe n'inyota. Nyiri
isoko ati Gitariro rero reka nguhe akazi dore amasoko yose yahuruye none abaguzi
babaye benshi ejo uzaze utangire ukore ujye ushyira ziriya byeri aho abaguzi
bazitagaguza bahitamo. Gitariro aratangira arakora ariko ku munsi wa kabiri
atangira kuririmba ati"Karefuru tuzagutora.............kugeza ubwo
Abazimyamuriro bahageze basanga yumye kera bamujyana amaguru adakora hasi
tuyoberwa irengero rye.
11.GATATU KU MUNSI
Umugabo Bazumvampehe yagiye ku kazi yasinze, noneho umukoresha we
Gasyampeke ararakara cyane, ati koko nta soni ufite zo kuza ku kazi
wasinze? Undi ati: “rwose urandenganya ibi byose ni muganga wabiteye!”
Umukoresha we ati : “nonese muganga ni we wakwinitse mu nzoga?”. Undi ati:
“rwose ejo nagiye kwa muganga mbabara mu nda, noneho anyandikira umuti ngomba
kugura; ariko uzi ukuntu nawe bandika. Icyo nabashije gusoma ku rupapuro rero ni
ahanditse amacupa abiri, n'ahandi handitse gatatu ku munsi. Urumva
nawe ibyakurikiyeho”.
12.ABASHYITSI
Rwiyamirira, Kagozi na Bwenge bahagurutse Cyarubare bajyana gusura
munywanyi wabo Sezikeye wari utuye Sovu na Sibagire. Barenga imisozi baterera
iyindi, bamaze guhinguka Shyogo na Shyanda ijoro riba riraguye. Ni bwo bigiriye
inama yo kujya gucumbika ku rugo bari babonye hafi yabo. Wagira ngo Bwenge
yahise amenya ko ba nyir'ururugo barangije gufungura, cyakora hasigaye utwo
bararije abana. Bene urugo babaza abo bagenzi uko bitwa, abandi bavuga amazina
yabo bageze kuri Bwenge ati "nitwa Abashyitsi." Nyir'urugo
abanza kwicara arabaganiriza, hashize akanya abwira ab'iwe ati "ngiye
kuruhuka, none zana twa turyo twari twararije abana uhe abashyitsi."
Ibiryo bimaze kuza Bwenge abwira bagenzi be ati "bavuze ko bagaburira
abashyitsi kandi ni jyewe witwa gutyo, ubwo mwebwe muraba mutegereje,
buriya barabatekera ibyanyu. Si bwo Bwenge abiriye wenyine! Hashize
akanya nyir'urugo arongera ahamagara umugore ati "ndakeka twa turyo
twabaye iyanga, reba na ya mineke iri ku rusenge na yo uyihe
abashyitsi." Imineke barayizana, Bwenge ati "mwumvise ko iyi na
yo ari iy'abashyitsi, ubwo mwe murakomeza kuba mutegereje." Erega imineke
na yo Bwenge ayihinaho wenyine.
13.YABIGENJE NKA GUTSYA
Kera amajyambere ya kizungu ataratwinjiramo muzi ko abantu basangiriraga ku
nkoko akenshi babaga bashasheho agakoma. Muri icyo gihe rero umugabo
Rwitsibagura yasangiraga n'abandi, aza kubona intongo z'inyama yifuzaga
batazishyize imbere ye. Ni bwo ateruye agira ati "burya ibyaduka ni
ibyaduka koko, ndetse biragatsindwa. Yewe, dushatse twajya twigendeshereza
amaguru!" Abandi baba barekeye aho kurya kugira ngo bamutege
amatwi. Ni bwo akomeje ati "murabona ya modoka Rupangu aherutse
kugura: yari ituroshye pe! Ubwo twagiye tugeze ahantu mu ikoni imodoka
sinakubwira ijya iyi ijya iriya, umutima udushigukamo." Abandi bati
"ayi we ! Ubwo se disi mwaje gukizwa n'iki?" Rwitsibagura ati
"mwareka nkababarira ye ! Umudereva yerekanye ko azi umwuga we. Yafashe
diregisiyo y'imodoka maze arayikubanura, arayikubanura, arayikubanura kugeza
ubwo imodoka yongeye kugenda neza. Mbese yabigenje nka gutya."
Ibyo erega ubwo yabivugaga ari na ko akubanura inkoko kugeza ubwo za
ntongo yifuzaga zimugeze imbere!
14. UMPE IBYANJYE MFUNGURE NGENDE
Igihe kimwe urugo rwa Serupfipfinyurimpyisi rwari rwatetse ibiryo biryoshye
cyane. Noneho bukeye mu ighe umugore atari mu rugo, umugabo aza kwegera
agakono kari karimo ibyo baraje. Ni bwo ashatse kukihindaho mu gihe abandi
badahari. Ariko aza kubona biza kuba igisebo umugore cyangwa
abana baje bagasanga ari kuri uwo murimo. Ni bwo abebetanye agakono no mu
mu mubyuko w'amasaka kugira ngo abe ari ho arira yihishe. Akihagera asanga ni ho umugore ari, arimo gusoroma
igisusa n'umushogoro. Umugore arumirwa, umugabo akorwa n'ikimwaro ariko
agerageza kuhikura ati "kubera nshaka kwihuta nasanze nintegereza ko
urangiza ngo uze mu rugo ungaburire ndi bwice gahunda mfitanye na ba Binama.
Nanze rero kukurindira, ni yo mpamvu nari nzanye inkono ngo umpeho ibyanjye
mfungure vuba ngende."
15. UBUGARI
Umugabo RUKUBAYIHUNGA wabaga i Bujumbura mu Ngagara, yakundaga ubugari cyane ku
buryo yajyaga yitegereza ikiyaga cya Tanganyika, akareba n'igisozi cyegamiye
Bujumbura, ati " maze umunsi umwe ngakanguka ngasanga uriya musozi
wabaye ubugari n'aho Tanganyika yabaye isosi!
Rwakwambikana ndakubwiye!" Kuvuga burya ni ugutaruka reka dukomeze. Uwo
mugabo rero Rukubayihunga yari afite ingeso yuko yabanzaga kurya, yarangiza
abana bakabona kugaburirwa. Reka rero umunsi umwe umugore we Madalena abe amaze
kuvuga ubugari, igihe amaze gukaraba yitegura kwihereza haze umuntu
wamushakaga. Atinya kumwinjiza mu nzu ngo batavaho basangira ubwo bugari,
amusanga hanze. Ariko mbere yo gusohoka asiga yanditse izina rye ku bugari,
maze rirakunda rirabuzenguruka dore ko atari rigufi.
Umugore we abonye atinze hanze, akata kuri bwa bugari agaburira abana ngo
badasinzira batariye. Mu gukata umugore akuraho Yihunga. Kera
kabaye Rukubayihunga asezera ku mushyitsi we yinjira mu nzu. Agize ngo arareba
ku bugari asanga babukaseho maze induru ayiha umunwa. Agataka ahamagara
umugore, ati "yewe Madalena we, ko ndeba Rukuba, Yihunga yagiye
hehe?!" Abaturanyi bamwumvise bati "uriya mugabo ashobora
kuba yasaze. None se Rukubayihunga arabaza aho Rukubayihunga yagiye?"
16. WANKOKOWE UHINDUTSE IFI
Ku wa gatanu mtatagatifu, umukristu yagiye gusura abapadiri kuri paruwasi maze
abashyira inkoko y'isake iteye amabengeza. Kubera ko paruwasi yari nini,
abapadiri bari bagabanye za santrali, kuri paruwasi hasigaye umwe wakundaga
akaboga kurusha sakabaka. Akimara gusezera kuri uwo mukristu, abwira umukozi ko
agomba guhita abaga iyo sake. Ariko igihe padiri yari mu sakrisitiya arimo
yitegura kujya gusoma misa, umukozi aba araje, ati "ya nkoko
nayibuze"! Padiri bimutera agahinda n'umujinya, ahita amubwira ngo nawe
naze mu misa dore ntacyo afite cyo gukora.
Ubwo misa iratangira, bararirimba karahava, igihe cyo gusoma ivanjiri kiba
kirageze. Padiri, ati "numuhorane Imana!", abandi barasubiza.
Arakomeza, ati "amagambo yo mu ivanjiri ntagatifu, uko yanditswe na (aba
abonye ya nkoko itambagira hanze) dore ya nkoko"! Umukozi aba arahindukiye
koko arayibona, asohoka mu misa itarangiye ajya kuyitunganya. Kera kabaye rero
misa irahumuza, padiri asuhuza abakristu ariko umutima uri ahandi, kuko
yatekerezaga ya nkoko. Reka rero agere ku meza, umukozi azanye inkoko, padiri
ayikubise amazi amaso yuzura akanwa, nari mvugishijwe, yayikubise amaso amazi
yuzura akanwa. Amaze gushimira iryo funguro ryazanywe n'umukristu, agiye
gukoramo, umukozi, ati "nyamara uyu munsi nta muntu wari kurya inyama kuko
ari ku wa gatanu mutagatifu!" Padiri, ati " irukira mu kiliziya
unzanire amazi y'umugisha nkwereke". Umukozi aba amuzaniye amazi, padiri
wawe asuka duke kuri ya nkoko, ati " wa nkoko we, ubu ndakubatije
uhindutse ifi". Ni uko padiri aryoherwa n'inkoko yahindutse ifi.
17. KANDI NDABASOHORA
Umugabo Ngunda yagize atya akurira imineke
arangije arenzaho salade. Ntihashize isaha imwe gusa aba arengejeho ibijumba byokeje.
Hatari hashira iminota 30 aba aroshyeho ibigori bitetse. Mu nda sinakubwira
ibiyoka bitangira gutongana. Ngunda ati "ngo ubwo rero izi nzoka
rirampima. Ntibimbuza gukomeza kwihera inda." Akomeza kuryagagura buri
kanya. Uko aryagagura inzoka zikarushaho kwitotomba, arambiwe akora ku nda
abwira ibivugiramo ati "mbahaye igice cy'isaha mukaba mwumvikanye,
mwakwanga nkabasohora." Umugabo yikomereza umurimo we wo gutera imere. Mu
nda na byo biranga , ni bwo umugabo atangiye kumisha indabo hirya no hino, ari
byo bamwe bita gutera ibiro. Maze areba ibyo amaze kuruka ati "sinari
nababwiye ko nimutumvikana mbasohora? Mwagira ngo sinabivugaga nkomeje?"
18. INYAMA
Umugabo wagiraga amerwe yageze ahantu
babaze inka, akubise amaso inyama , ati" ese uriya munzani n'inyama?"
Abandi, bati "kweee!!!!!!!!" Aba ararakaye, ati "nonese ko
mutansubiza kiriya kilo ni inyama?" Noneho si uguseka bavayo. Umugabo, ati
"ahaaa, ndabona abatize inyama murushya!"
19. INJANGWE N'IMBWA
Umuminisitiri wo mu rwa Gasabo yaragiye yegera umukuru w'igihugu mu rwego rwo
kwihakirwa, ati "ibigambo biri hanze aha birandambiye. Uzi ukuntu
twumvikana ariko icyakubwira ibyo rubanda barocangwamo. Uzi ko bavuga ngo jye
namwe ntitwumvikana, ngo mbese tumeze nk'injangwe n'imbwa?" Nuko
umukuru w'igihugu ati "mbese ni uko bavuga? Ubwo se bashaka kuvuga ko
ari jye ari nawe injangwe ari nde?" Wa muminisitiri biramushobera
ariko aza kuhikura, ati "ubwo injangwe baba bavuga ni jyewe
nyakubahwa perezida wa repubulika." Perezida ati "ibyo
ndabyumva neza, ariko se dukomeje gato, noneho ubwo ni ukuvuga ko imbwa baba
bavuga ari nde?" Minisitiri noneho biramushobera. Cyakora arikokora
ati "ubwo imbwa na yo ni jyewe nyakubahwa perezida wa repubulika."
20. ISOSI
Umugabo yari afite resitora maze bikaba
ngombwa ko yumva niba abatetsi batetse neza. Batangira kugabura bose bakanyuza
ibyo bagabuye kuri kontwari ajombamo ikanya yumva maze yabona isahani igabuye
neza ati"ca hano sha, shyira ibyo biryo hariya umuguzi umugaburire
ibindi". Abakozi bakahagorerwa kuko iyo resitora abategetsi benshi
bayiriragamo uko ibiryo bitinze kugera ku mutegetsi ugasanga abakozi benshi
bagiye mu munyururu. Bigatera ikibazo kuko abakozi ntibashoboraga kubwira abo
bategetsi ko ibiryo byabo(babagaburira ) birya shebuja kandi ntibashoboraga no
kubuza shebuja guhitamo mu bye. Bukeye biga ubwenge bwo guteka indyo yitwaga
"Bizikora". Basekura urusenda shebuja yagiye kurangura ibitoki
n'amakamyo i Kibungo. Aho agarukiye bukeye bararuteka, isosi yarwo itukura rwose
isa na bike uyibonye wese amazi akuzura akanwa ariko nyine ntawari ufite
uburenganzira bwo kumva ko biryoshye uretse nyiri resitora. Ibitoki bivuye ku
Rusumo, birotswa amafiriti arashya maze baragabura. Ibiryo bitangira kumvwa. Ya
sosi"Bizikora" iza ishashagirana nyiri resitora ayirabutswe abwira
umukozi ati"dore uko gisa!Ni nde ugiye kugaburira usa utyo? Cyo jya
koga". Umukozi ajya koga bwa kabiri dore ko yagiraga isuku ariko amerwe ya
shebuja washakaga kurigisa igisorori cy'isosi akamutuka umwanda. Aho umukozi
agendeye shebuja yinaga inyuma ya kontwari igisorori agihamya umunwa.
Ntihashize isegonda hirya mu cyumba bariramo bumva ngo"
Reeeeeeeeeee". Bahuruye basanga umugabo wapimaga hafi ibiro maganabiri
yabize icyuya cyamurenze, ijosi ritava aho rireba nk'urwaye mugiga! Ubwo
burugumesitiri yari yaje mu ba mbere kurya ku gitoki kivuye i Kibungo dore ko i
Tumba cyahageraga rimwe mu cyumweru. Ati"yewe reka abacuruzi babyibuhe
bazira byinshi! Muzi iminsi nabwiriwe kubera uyu mugabo, naze abe aruhukira mu
kasho dore yicishije akarere inzara".
21.
KURUHANYA
- Kera Impyisi yigeze kugendana n'umugabo
Bagira bagiye gufata igihe ibwami, bageze mu nzira imvura irabanyagira
irababoza. Kubw'amahirwe babona aho bikinga, noneho wa mugabo (dore ko nta
mugore wafataga igihe) atangira guhuha ku ntoki, ariko azikaraga. Impyisi, iti
" ese uri mu biki?" Umugabo, ati "ndi guhuha
intoki ngo ndebe ko zashyuha". Aho imvura igenjereje make bakomeza
urugendo, bumaze kwira bajya gushaka icumbi. Bacumbika ku mugabo Bucyanayandi,
basanga batetse inyama babaha umufa ushyushye cyane ngo ubamaremo imbeho.
Bagira aba afashe imbehe atangira guhuha. Impyisi, iti " noneho se
kandi urahuha iki?" Bagira, ati "ndagira ngo uyu
mufa uhore mbone uko nywunywa". Imbyisi iramwitegereza, iti
"ndumiwe burya abantu muraruhije. Nonese koko guhuha ibishyushye
n'ibikonje! Ahaaa!!!!!!!!!!!!"
22.
JYA MUBINDI
Kera amapfa yarateye imyaka iruma mu mirima
n'amariba menshi arakama. Umugabo Jyamubandi , umugore we n'abana bagatungwa no
kurya ubusabusa ku buryo abana baryaga ibijumba gusa imboga zarabaye imboneka
rimwe. Kera kabaye haza imiryango myishi gutabara akarere bari batuyemo maze
babaha ibishyimbo. Bose bari bararambiwe kurya ibijumba dore ko n'amazi nyine
yari imboneka rimwe bitavaga mu muhogo. Aho ibishyimbo bibonekeye Jyamubandi
asanga ari bike maze abwira umugore we ati" Bariya bana baracyari bato
bashoboye kurya ibijumba ntuzabampere udushyimbo ntituzi igihe imvura izagwira
ntazabura imbuto baturiye tugashira. Umugore abika udushyimbo ariko akajya
akoraho duke akadutekera Jyamubandi. Kugira ngo abana batazibagirwa uko
ibishyimbo bimera akabatekera ibijumba abigeretse ku bishyimbo. Ni uko umunsi
umwe bajya kurya uko bisanzwe, se w'abana yicara hariya n'udushyimbo ku
gasahani, abana na nyina bajya hariya n'ibijumba byabiriwe. Umwana muto muri bo
aza kurabukwa igishyimbo kiza cyari cyafashe ku kijumba arakitegereza ariko
ntiyakirya. Ni uko aragifata akinaga n'ingufu nyishi ku isahani ya se
ati"jya mu bindi nawe, waje ute aha?" Se w'umwana ashigukira hejuru
yumvise igishyimbo kibaraje ku isahani dore ko yari ayigerereye! Induru ayiha
umunwa ati “noneho amarozi yatumye imvura itagwa bayataye mu isahani
yanjye.” Ariruka ngo agiye kuraguza maze wa mwana ati “ndabirya dore
igihe nabirebeshereje amaso gusa.” Udushyimbo umwana araturya maze se aho
agarukiye aza avuga ati “namenye ko Rubwa utuye munsi y'urugo rwanjye ariwe
wari ugiye kundoga.” Umwana ati “Rubwa yagorwa yagorwa! Nashatse gushyira
igishyimbo mu bindi maze kuko wari uhuze ugira ngo kivuye hejuru none ngo
Rubwa!” Kuva ubwo Jyamubandi abwira umugore ati “teka ibishyimbo byose bisigaye
abana barye bahage ejo batazanterurana n'isahani.”
23. IKAWA IKAZE
Abagabo babiri
bagiye kunywa ikawa maze bageze muri kafe(café) , bamaze kubaha ikawa umwe muri
bo asomyeho abwira ushinzwe kuyitanga(le serveur) ati" Musore(garçon,)
iyi ni yo mwita ikawa ikaze(café fort)?” Umusore utanga ikawa ati"
Yego nyakubahwa kandi ikimenyetso simusiga cyarekana ko ari kawa ikaze ni uko
usomyeho rimwe ugata umutwe(une seule gorgée a suffi pour vous énerver)!
23. ARTICHAUT
Abategetsi babiri
bavuye mu gihugu cy'ibiyaga bigari baje mu mishyikirano(ubutumwa bwa leta
yabo) yo kwaka imfashanyo i Burayi. Hari mu itumba rikaze(hiver)
abantu bose batitira. Ni uko umwe muri za ntumwa abwira mugenzi we ati"Urabizi
, ntangiye kubura ijwi kubera imbeho". Mugenzi we wari umukuru
w'intumwa(chef de délégation) ati" ibyo nabyo, ngwino turebe aho
turya ikintu gishyushye noneho mu kanya uze kubasha gusobanura ubukene
bwugarije igihugu cyacu". Binjira muri resitora nziza ihenze cyane
baricara maze babazanira igipapuro cy'ibiribwa biboneka muri iyo
resitora(menu). Barazenguruka: a)Umuceri , oya iwacu urahaba kandi ntuba
ushyushye cyane, b)isupu y'inyama, oya ino haba indwara y'inka zisara(vache
folle). Kera kabaye barabukwa ahanditse z) Artichaut bati yaaaaaaaa, urabona
ngo ibi babishyire kure kandi aribyo bishyushye! Ni uko bahamagara serviri bati
“nyarutsa tudakererwa inama zana artichaut.” Arabazanira bwangu.
Ngo bagakubita amaso artichaut basimbukira rimwe bati'Urabona ngo
badusuzugure bashake kutugaburira imigwegwe kandi iwacu n'inka zitayona".
Sibwo babakaciye bitabye burigadi gusobanura ko bakomanze bagacika batishyuye.
Cyakora basobanurira burugadiye w'i Burayi ko bashakaga ikintu gishyushye
babona artichaut bagakeka ko ari ubwoko bw'indyo ishyushye cyane. Barabarekura
ariko inama bajemo ntibayijyamo kuko Minsitiri w'imali wagombaga kubakira
yabonye hashize amasaha ane bataje nawe yigira mu nama muri Loni.
Icyitonderwa:
Artichaut ni igihingwa cy'i Burayi kiribwa ariko kitaba muri Afrika, cyenda
kumera nk'umugwegwe wanze gukura.Igice cya artichaut kiribwa(comestible)
kikitwa "capitule", ibindi bice byayo ntibiribwe. Bagabo barabona
rwose babonye artichaut bashaka plat chaud.
24. IBINTU
BYIKOZE
Umugore yagiye
kuzirika isekurume mu gasozi, agarutse mu rugo ashyira ibishyimbo ku ziko.
Hashize akanya yumva aranyotewe, ni bwo agiye kwivumbira yibwira ko ari
bugaruke vuba. Ageze iyo avumba ibiganiro biraryoha, urwagwa ruratubuka. Si bwo
ijoro ririnze kugwa atari yataha ngo ahishe ibishyimbo acyure n'isekurume.
Hagati aho umugabo yaje kuza yongera amazi mu nkono ateka ibishyimbo birashya
yandurura n'ibintu byose. Nyamugore atahutse, akora ku nkono y'ibishyimbo
asanga byahiye. Ati "yooo, ibintu byikoze, dore bya bishyimbo
byitetse." Agiye gukinga amadirishya yasize afunguye asanga
arafunze. Ati "reba rwose n'amadirishya yifunze!" Ajya hanze kureba
amamera yari yasize yanitse arayabura, agenzuye neza asanga ari mu ntebo mu
mfuruka. Ati" reba rwose na ya mamera yiyanuye!" Ubwo agenda agana
ahari uburiri ariko mu nzu ntihabonaga neza. Agenda akorakora aba akoze mu
bwanwa bw'umugabo we wari aryamye, ariyamirira ati "yewe, koko ibintu bya
hano byose byiikoze, dore na cya Ruhaya nasize nziritse mu gasozi cyicyuye !!
Mbega ibintu byiza!!"
25. UTAZI IVUBURA RY'IMVUBU AJYE
AYIGANIRA!!”
Umugabo Mvuyekure
yakuviriye ku Gikongoro n'umugore n'urubyaro ati"ngiye gutura ku Rusumo
niho hera imyaka hakiboneka n'amasambu meza yo guhinga". Arakugendera
agerayo aca indaro aratura. Abaturanyi baramusura baramuzimanira bati kaze neza
ndetse bamutiza n'ibikoresho byo gutema ishyamba ngo ahinge dore ko ku
Gikongoro yari yaravuye yahingaga agataka kangana urwara atazi uko batema
ishyamba. Kera kabaye atema umukenke ku nkombe aza gukubitana n'imvubu ikutse
uruzi iti"wa mugabo we uva he ukajya he?" Wa mugabo wawe utari
yarigeze arabukwa inyamaswa y'agasozi ati "iyi ngurube ishobore kuba
icitse wa muturanyi wanjye ejo wanshomeje ku rwagwa". Aragenda gahoro
gahoro ngo agufatire ya mvubu ayicyamure ayerekeza kwa munywanyi we! Imvubu
yakumenyereye ko isanganizwa amacumu n'ibitosho iti"kaze neza".
Iritunatuna yikora mu matako irekura igice cya toni maze umugabo ayo
mazirantoki amugezeho amera nk’utwitswe n'amazi abira benda gusongesha
umutsima. Arebye hejuru asanga yapfukiriwe abura uko atabaza. Agerageza
guhamagara ab’iwe ati" Yemwe yemwe kwa Mvuyekure, yaba
Mukamvuyekure yaba umwana unyumva nimuntabare mfashwe n'imvubu!!”! Ubwo
abaturanyi bari bumvise impumeko y'imvubu irekurira amazirantoki kuri Mvuyekure
bose barahurura bakwira inkombe z'uruzi ngo itabacika dore ko bakundaga umufa
wayo. Bamwumvise basekera rimwe bati"akabi ni ukuza guhaha ukazira
kariya kageni. Ubona nibura iyo imufata ntimwitumeho ngo
imusuzugure kariya kageni!” Barasimbuka bamukura munsi y'icukiro maze
Mvuyekure ati"Data wamenya ngo yarazi ibizambaho!!!! ayi weeeeeeeee,
nimumpoze ndi gushyaaaaaa!” Baramuhoza agizengo arorohehewe habe no
gusezera ku mugore n'abana batari bakamenya ibyabaye kuri Mvuyekure; ntiyarara
i Rusumo asubira kwibohera ibitebo i Gikongoro ati" Utazi ivubura
ry'imvubu ajye ayiganira!!”
26. KATABIRORA KA RUZAGIRIZA
Umugabo Kinyogote yakuviriye mu Ndorwa ajya gusura mucuti we Katabirora wari
utuye i Bwishaza. Kinyogote ageze mu nzira, Katabirora amuhamagara kuri twa
duterefoni bagendana mu ntoki. Aramubwira ati "uze kwihangana urasanga
tudahari." None reka nkurangire uko ugera iwanjye. Nugera ku irembo, nta
kibazo umuzamu aragukingurira. Urugi rwinjira mu nzu na rwo nta kibazo rugutera,
twahaye umuzamu urufunguzo aragufungurira. Ikibazo ni ukuntu ugera mu cyumba
cy'uruganiriro ngo uze kuba wiruhukira. Numara kwinjira mu nzu uratambika mu
kirongozi, nugera imbere ukate ibumoso noneho uze kubona urugi rusize irangi
ry'icyatsi kibisi. Narwo ntirufunze, ariko byakurushya kurufungura kuko umuzamu
adashobora kwinjira mu nzu ngo agufashe. Ubwo uraza kuzamura nk'ikirenge
ufatishe kuri serrure ufungure. Cyangwa se wakoresha n'inkokora."
Kinyogote ati "ese ndinda nkoresha ikirenge cyangwa inkokora kubera iki,
kandi mfite intoki ?' Katabirora ati "niba ari ibyo subira inyuma utahe
iwanyu. Jye nari nzi ko izo ntoki zose ziba zicigatiye urwagwa n'andi mafunguro
unzaniye, bityo ntubone uko ufungura. None ndumva ugomba kuba uje imbokoboko.
Abashyitsi nkawe ntibisanga kwa Katabirora ka Ruzagiriza."
27. NZANYE UBURA
Umugabo wari
warayogoje akarere yagiye kwiba noneho ajyana umwaku. Ageze aho yiba
asanga bamwiteguye bamutera igitosho ubura buraza. Sibwo asubiye iwe yandara.
Umugore we yari yasigaye yaritse amazi yo gusonga ubugari ngo ngaha umugabo we
arazana imboga. Umugabo arataha ageze ku rugi iwe arakomanga.
Umugore ati
“ni nde?
” Umugabo ati ni jyewe.”
“Uzanye iki?”
“Nzanye ubura.”
Umugore ati “zana mugabo nkunda nabwo burya ubugari.”
Ngo yakwinjira umugore asanga ni intere, amazi yo kuvuga ubugari
arayamukandisha.
28. NGIRIRA VUBA
IZINDI ZIRANSHITSE
Bihehe yagiye kwicuza
ibyaha kwa Padiri, noneho irondora ibyaha byayo, igeza aho ivuga yuko yariye
intama z'abandi. Igihe ikibivuga ibona izindi zirahise, iti "padiri
ngirira vuba dore izindi zirancitse"
28. UBUSE TURATANDUKANA TUTONGEYE
Ntacyo nakongeraho mana yanjye. Ariko rero ntabwo nshatse kuba nk'uyu mukobwa.
Umukobwa yateze lift imuvana i Kampala agana i Kigali, kubw'amahirwe ikamyo
irahagarara iramutwara. Kubera kuremererwa yagendaga buke bituma barara nzira
kabiri kose. Bari kugera i Kigali, umukobwa nibwo ateruye, ati "buriya ejo
nzahita njya kwicuza icyaha cy'uko nasambanye gatatu". Umushoferi, ati
"kereka niba hari undi wari wahaye kuko jyewe twabikoze kabiri gusa!"
Umukobwa amusubiza ababaye cyane, ati "ubu se koko turatandukana
tutongeye?!"
29. IRI FUNGURO URIHE UMUGISHA
Umushakashatsi yinjiye mu
ishyamba maze akubitana n'intare. Akanura maremare maze arivugisha ati"Mana
yanjye ukore ku buryo iyi ntare igutekereza kandi ibe yarabatijwe"!
Intare nayo iti"Mana iri funguro urihe umugisha"
30. FUNGURA AMASO NTUTURI MUCYUMBA SHERI
Umugore n'umugabo bavuye i Nyamirambo bagiye muri wikendi(week-end ) i Cyangugu
bihuta dore ko bakundaga ibitoki byaho byokeje na brosheti. Ni uko umugabo
akaba yari afite imodoka imaze iminsi ivuye muri garaji. Imodoka ayiha
umwuka n'umuriro maze mu muhanda ivumbi ribura agatebo. Umugore agira
ubwoba abonye ko umugabo we yirukaga cyane asiga ibiti n'umuyaga. Abwira
umugabo ati "uritonde mu makoni mfite ubwoba sheri, ntiwongere gukata
utagabanyije vitensi mfite ubwoba bwo kugwa kandi nshobora kugwa munsi
y'umuhanda". Umugabo ubwo yumvaga bimugoye kuko imodoka yari
yayiririmbishije karahava. Ni uko nyamugabo asubiza umugore we
ati" kora nkanjye kugirango utagira ubwoba". Umugore
avuga cyane ati"sinumva ibyo uvugaaaa". Umugabo ati "funga
amaso mu ikoni nkanjye ntacyo uba". Umugore ati"mbabarira
ufungure amaso ntituri mu cyumba sheriiiiiiiiiiiiiii"
31. ABAGABO BABIRI NAWE
WAGATATU NAHIGAGA
- Umugore yinjiye muri kabari maze arabukwa umugabo wari wambaye zahabu ku
maboko , ku ntoki no mu josi maze aramubwira ati « mbega ngo
abantu barasa ntacyo bapfana ! Uzi ko usa neza neza n’umugabo wanjye wa
gatatu » ! Umugabo arumirwa dore ko amaso yari ayo maze abaza
umugore ati «Kuki nsa n’uwo mugabo wawe ? aho nsa nawe ni
hehe ? Wagize abagabo bangahe ?» umugore
ati « nagize abagabo babiri nawe wa gatatu nahigaga ».
32. UMURWAYI WO MUMUTWE
Umusazi yagiye kwivuza i Ndera noneho abwira muganga ati « buri
joro ndota ndi imbere y’urugi ndusunika, ndusunika ariko rukanga gufunguka ».
Muganga ati « ese kuri urwo rugi haba handitseho iki ? » Umusazi
ati « handitseho ko umuntu agomba kurukurura kugira ngo
rukinguke, ariko nanga kurukurura ngo bene rwo batagirango ndiba !
Uranteye maaaa ! » Muganga ati « winjiye ute
hano ? » Umusazi afumyamo ariruka !
33. NINDEGE NDAZO DUFITE
Umupadiri w'umuzungu yasomeye misa abakristu bo mu Busasamana. Baza kugera aho
baririmba ya ndirimbo yitwa "Yezu waje kubana natwe." Hari igitero
bagezeho rero gituma padiri agwa mu kantu, kuko bose icyarimwe baririmbaga ngo
'ndaco tugira kiri kiza, n'indege ndazo dufite, nditubasha kugira neza...."
Padiri ati "oya murekere aho, ntimwirirwe mukomeza." Si bwo
padiri asubiye muri sakristiya akiyambura imyambaro ya misa. Abakuru b'inama ya
paruwasi baza kumureba, ngo bamenye icyatumye ahagarika misa. Padiri ati "bimaze
iki gusomera misa abantu ngo badashobora kugira neza kuko badafite
indege? Jyewe ubwanjye ntimwabonye ko ngendera mu modoka ishaje? None
abantu badafite n'amagare batangiye kuririra indege, bakagerekaho no
kubiririmba mu misa, ngo niyo mpamvu badashobora kugira neza?"
34. KU
MUGORE WANJYE NKUNDA…
Umugabo yagiye muri hoteri asangamo mudasobwa (computer) ahita yihutira
kwandikira umugore we yari yasize mu rugo ubwo yajyaga mu rugendo rw’akazi.
Agiye kurwohereza yibeshyaho gato e-mail y’umugore we ayohereza ku mugore wari
wapfushije umugabo uwo munsi. Uwo mugore wari wapfushije umugabo yabaye akiva
gushyingura umugabo we nawe yihutira kujya kuri mudasobwa yibwira ko wenda hari
abo mu muryango we baba bamwandikiye bamusaba kwihangana, ariko akimara gusoma
ibaruwa ya mbere ahita yikubita hasi. Maze umuhungu we aje amukurikiye asanga
kuri mudasobwa hariho ibaruwa igira ati: Ku mugore wanjye nkunda cyane,
Impamvu: Nagezeyo amahoro Ndabizi ko bigutangaje kubona iyi baruwa kuko
utakekaga ko nabona uko nkwandikira ariko nasanze ino naho basigaye bafite za
mudasobwa. Kandi bemerera abantu kwandikira abakunzi babo. Ubu tuvugana maze
akanya gato ngezeyo, banyeretse icyumba nzabamo, gusa irungu riranyishe ngiye
kukwitegura nawe ejo uzaze, ndizera ko uzabona abaguherekeza nk’uko nanjye
mwamperekeje, bizu ni ahejo. Uzagire urugendo rwiza.
Isekere!
35. SI URURINGITI SE ?
Bamwe babyita “Urwenya”, abandi babyita “Byenda gusetsa”, hakaba n’ababyita
“Nyereka inyinya” Uko wowe waba ubyita kose, n’iyo wamwenyura gusa, uba uruhuye
ubwonko.
Umwarimukazi yatanze ikizamini cyo kuririmba, mu mwaka wa kabiri w’amashuri
abanza.
Kuririmba ni kimwe mu byo abana bakunda cyane, ku buryo mu kizamini hari
n’abaririmbaga, indirimbo, yaba itararangira akaba yatangiye indi.Dore ko no
kuririmba abana babikora nk’umukino batibuka ko ari n’ikizami. Benshi
baririmbaga za zindi z’abana zimenyerewe nka:
* Mbe Kanyamanza keza, ko mbona wishimye,…
* Iyo tugenda kuri gahunda,…
* Icunga, icunga ni igiti gitangaje,…
* Frère Jacques, Frère Jacques,…
* Mama Sipesiyoza yazanye amata,…
* N’izindi ziva inda imwe n’izi zo hejuru
Mwalimukazi ageze ku kana kamwe k’agakobwa kaba karahagurutse, kagendana ibakwe
gatangira kuririmba n’ijwi riranguruye ari nako gakora ibimenyetso (gestes)
bijyanye n’indirimbo, mwalimukazi arumirwa agwa mu kantu!
Ako gakobwa kati “… Urwo ngukunda sinaruhishahisha, Nzaruvuga hose,ni
urw’igiciro cyinshi, nzarwambara ku manywa, nijoro ndwiyorose, …” Umwarimukazi
aba aravuze ati ceceka! Umwana ati sinyizi se mwali? Undi ati “Ibyo uri
kuririmba ni ibiki, urwo uvuga uzambara ku manywa nijoro ukarwiyoroza ni uruki warumenyeye
he?”
Ubwo umwarimu ntiyiyumvishaga ukuntu agakobwa k’imyaka umunani kaba kazi
iby’urukundo bigeze aho.
Akana kamusubiza katajijinganga kati “Si ururingiti se?” Umwalimu atajuyaje
yagahaye atanu kuri atanu ati genda wiyicarire. Abandi bana basigara mu rujijo
batazi iyo biva n’iyo bijya!
Ese wowe urwo ruringiti waba urwiyorosa iwawe/iwanyu? Ese ku manywa waba
urwambara?
Niba nawe ushaka ko tumwenyura, gira icyo wandika hasi aho mutangira
ibitekerezo.
36. Ubwo umugabo yajyaga gusaba umugeni atazi Ikinyarwanda
Umugabo yagiye gusaba umugeni atazi Ikinyarwanda, gusa akaba azi ko agomba
gukoresha imigani ya Kinyarwanda isanzwe kuko yari azi ko imigani yose
isobanura kimwe, ko bihagije ko haba hari amagambo ari muri iyo migani kandi
ahuye n’ ayo yakoresheje mw’ ijambo avuze.
Uti:” byagenze bite rero?”
Nyir’ ugusabwa umugeni (umusaza Karekezi) yatanze ikaze asaba umukwe
mukuru(umusaza Kanyamibwa) gutambuka agasoma ku nzoga babazaniye ngo amanure
akavumbi.
Umusaza Kanyamibwa agiye kuyisomaho aravuga ati: «Murakoze muzehe Karekezi
kutwemerera gusoma ku nzoga n’ubundi baca umugani ngo “ushaka urupfu asoma
impyisi”» abari aho bose bagwa mu kantu bagira ngo aribeshye!
Hashize akanya imisango iba iratangiye, Umusaza Kanyamibwa ahabwa umwanya ati:
” …umusore wacu yabaye aho ashaka mu gihugu hose umugeni yashima nyuma aza
gushimana n’ umukobwa wanyu, burya mu Kinyarwanda baravuga ngo: “Ubuze inda
yica umugi”, abari aho noneho barumirwa.
Arakomeza ati: ”Yambwiye ko yashimanye n’ inkumi yanyu kandi murabizi ko mu
muco wacu bavuga ngo: “Nta nkumi yigaya kuko n’ irwaye igisebe iravuga ngo
izarongorwa”, rero yasabye umubano umukobwa wanyu nawe arabyemera adatinze dore
ko baca umugani ngo “Utaranigwa agaramye agira ngo ijuru riri hafi. None rero
nk’ uko umukobwa wanyu yiyemereye kubana akaramata n’ umuhungu wanyu, kandi mu
Kinyarwanda bakaba bavuga ngo “Urwishigishiye ararusoma” niyo mpamvu
twabazaniye inkwano,………
Kuko: ”ubuze uko agira agwa neza”.
Umusaza Karekezi, nk’ umusangwa mukuru aba afashe ijambo ati: “Ntituguha
umugeni wacu dore umukobwa wacu aracyari umwana kandi ga aracyari mu mashuri
ngo yongere n’ ubwenge(aha ni kwa kundi abasaza baba bari kugorana mu misango).
Nuko umusaza Kanyamibwa, mu gusubiza arihanukira ati: ”Rwose mugerageze muce
inkoni izamba, nibyo koko umukobwa wanyu aracyari umwana burya murabizi
baravuga ngo: ”Ntukabone ifundi ngo uyite umwana w’ inyoni, rwose umuhungu wacu
azamurera kuko akuze
kandi murabizi burya ngo: “Ubugabo si ubutumbi”, hanyuma byo kuba ari n’
umunyabwenge rwose ni byiza natwe umuhungu wacu yaraminuje kandi ga baravuga
ngo “Utazi ubwenge ashima ubwe”. None rero musaza Karekezi twiteguye kubaha
inkwano amashyo y’ inka yose mushaka , dore nawe urakuze ngirango urazi ko
“Uhongera umwanzi amara inka”.
Uhagarariye umuryango usabwa arumirwa, noneho ibyo gusabwa birahinduka bati:
”Nta mugeni wacu tubaha kuko muducira amarenga ko umwana wacu twaba
tumuroshye”.
Umusaza Kanyamibwa mu gusubiza aciye bugufi nk’ utakamba ati: ”Rwose muvandimwe
Karekezi, abakuru bajya bavuga ngo “Ukwimye ibishyimbo aba akurinze imisuzi”,
none rwose nimutwemerere tubakwere dore “akatari amagara barahaha”.
Umuryango uratsimbarara uti: ”Nta mugeni tubaha yemwe ahubwo nimwitahire muri
gutinda muzababwire batume undi abe ariwe uza gusaba umugeni“.
Umusaza Kanyamibwa mu gusubiza ati: “Yego rwose turemeranya burya “Intumwa n’
uwayitumye barangana”, kandi “kuntuma ni nko kwituma cyangwa kwigirayo”.
None rero “utakwambuye aragukerereza “ Mumpe umugeni rwose. Ariko mumumpa,
mutamumpa , Mumenye ngo “N’i Nyagasambu rirarema”, mwitwima umugeni rwose mba
ndoga Fundi. abari aho bose bataha bazinze umunya.
37. RYANGOMBE NTIYICA
Kera mu Rwanda habagaho ibihe by’inzara nka RUZAGAYURA RUMANULIBABA GAKWEGE
n’izindi…………..
Abantu bagasonza bamwe bagasuhuka abadahunze inzara yabarembya bagashaka ukuntu
bajya kwiba mu bakungu. Abo bakungu bo babaga barahunitse ibishyimbo amasaka
ibigoli akavura kaba kaguye bagatanga imyaka abantu bakabahingira bakongera
bakeza ibitoki, ibijumba n’ibindi………..
Aliko bakizera ko babikesha RYANGOMBE bakabandwa bagaterekera.
Abantu bajya kwiba ibitoki mu milima yabo umukuru w’umulyango agakoranya abantu
bo ku musozi bose bakaza kurahira kugirango bamenye uwibye kubera gutinya
RYANGOMBE abenshi barafatwaga bakishyura bakaba ruvumwa ku musozi ngo ni
ibisambo
Bukeye SERWILI na ZIMULINDA biga ubwenge bwo kuzajya biba ibitoki kandi
bakarahira RYANGOMBE ntibice.
ZIMULINDA abwira SERWILI ati dore uko tuzabigenza mu gicuku uzajya uza tugende
nitugera hafi y’imilima nzajya ngushyira ku rutugu ufashe umuhoro ujye ugenda
utemagura ibitoki byitura hasi.
Umunsi wo kurahira wowe uzarahira uti: Jyewe SERWILI aya maguru yanjye akigera
akandagira mu milima ngo ngiye kwiba ibitoki iyo RYANGOMBE inyice.
ZIMULINDA nawe agatoragura bya bitoki abivana mu milima bakikorera bakitahira umunsi
wo kurahira nawe ati: Jyewe ZIMULINDA aya maboko yanjye akigera afata umuhoro
agatema ibitoki iyo RYANGOMBE inyice.
Ibitoki barabyiba byinshi uko bashoboye mu gitondo induru ziravuga ngo abantu
nibaze bashoke barahire RYANGOMBE SERWILI na ZIMULINDA bahageze mu
bambere
Aliko abantu barabakekaga batangiye kurahira bose bategereza ko bagiye gufatwa
cyangwa gupfa bararahira nibapfa bataha bakubita agatwenge.
Batara ibitoki ibindi barateka kwiba babigira umwuga . Bukeye bahishije urwagwa
batumira inshuti yabo RWAJEKARE barasangira bamaze gusinda SERWILI arirahira
ati:mba ndoga RUKARA rwa BISHINGWE reka mbabwire abapfumu baratubeshya
RYANGOMBE ntiyica.
38. Byagenze bitya!
Umugabo yakubise undi urushyi maze ajya kumurega bageze aho baburaniraga
barababaza bati byagenze bite? Ni uko wa mugabo ava hasi akubita mugenzi we
urundi rushyi ati byagenze gutya
39. Wari ufashe iki ?
Umusaza yagiye
gutera urubariro hamwe n'umukecuru we, noneho burira urutara batangira gukora
ibyo bifuzaga, maze bimaze kugera hagati wa musaza yaje gusunika cyane maze wa
mukecuru yitura hasi, maze wa musaza amukankamira agira ati:"Ubwo urabona
nk'ubu njye ko nari nyifashe wowe wari ufashe iki ngo turinde
twagwa!"
39. Zigenda zitya !
Abagabo babiri bagiye kuburana inka; bageze mu rukiko umucamanza ati:"Izo
nka muburana zigenda zite?" Maze umwe muri ba bagabo arunama atangira
gukambakamba ati:"Zigenda zitya!"
40. Amabinga
Umugabo w'amabinga yahuye n'ufite amenyo maremare maze ufite amenyo maremare
ati:"Mu bw'inturo amasaka areze(ashaka kumuvugiraho ko afite amabinga
nk'inturo)". Undi aramusubiza ati:"Areze ariko isatura ziyamereye
nabi(amuvugiraho ko afite amenyo nkayisatura)!"
41. Dusabe...
Umukobwa witwaga Dusabe ngo wari wiyiziho ko ari igitangaza yagiye mu misa none
ngo padiri avuze ngo "Dusabe...." Mu gihe atarakomeza undi
ati:"Karame padi; ese nawe wamenye ko ndi hano!?"
42. Guma aho nzane n'undi!
umugabo imodoka yamugongeye umwana noneho wa mushoferi kubera ubwoba amuha
5000frw. Ubwo rero kuko uwo mugabo yari umukene abwira wa mushoferi
ati:"Guma aho njye kuzana n'uwasigaye mu rugo!".
43. Nanjye sinatashye ubwawe!
Umusaza yabwiye umwuzukuru we ati:"Mwana wanjye mbabajwe nuko ngiye
kuzapfa ntatashye ubukwe bwawe!" Uwo mwana aramusubiza
ati:"Ntibikubabaze kuko nanjye sinatashye ubwawe!"
44.Umwana utuzuye mumutwe
Umwana utuzuye mu mutwe yaryamye ku gitanda , bigeze mu gicuku aratota ,
arahanuka yikubita hasi. Ubwo arabyuka , arikandakanda asubira mu buriri .
Hahise akanya arongera ararota arahanuka yitura hasi , hamwe yituye uwa mbere
....! Noneho arabyuka araseka cyane yishimye ngo "mbega Imana ngize weee ,
ubu iyo mba ntahagurutse ngo
nsubire ku gitanda mba NIGUYE HEJURU...".
45. Umugabo n'umugore
Umugabo n'umugore bariho batera urubariro, bari ku rutara rwabo, umwana
wabo muto abaryamye iruhande. Mu gihe bari mu byabo, umugore yumva umwana
ararira kuko yari yaguye hasi. Abwiye umugabo ngo nareke ajye kumureba, umugabo
aramubwira ngo : "Mwihorere inyundo icura abandi iracyakora neza, kandi
nawe urabyiyumvira".
46. Umugabo wakundaga inyama
Umugabo wakundaga inyama yasize umugore we agiye kubaga isake mu gitondo , ajya
ku kazi !! Ariko aho ari mu mirimo yicara arota rusake ....
Kera kabaye nko mu ma saa tanu aradomoka arataha , ageze mu rugo asanga madame
agiye kugura ubufu , urugi rwari rwegetseho !
Umugabo yihina mu gikoni , inkoko ayihera mu maguru ....ayitapfuna yitonze
,...ayigeza ku gutwi ....Reka kuvuga igufa , nyamugabo n' amajanja
yarayanuye...n'ibikohwa , umenya ntacyo yasize inyuma !! Arangije asohoka ntawe
umubonye arigendera !! ...Hagati aho ariko indangamuntu ye yari mu mufuka w'
ishati yari yaguye mu isafuriya , ariko umugabo w' amerwe ntiyabibona !
Nyamugore arataha , arebye mu isafuriya asanga hibereyemo isupu gusa ...Inyama
zagiye hehe ?? Mbaza nkubaze !! Cyakora agize amahirwe abonamo ya ndangamuntu ,
yitegereje neza abona ni iya patron. Na we arayarura , ayishyira mu gisuperi
ukwayo , ubundi arinumira !
Umugabo ataha saa sita induru ari ndende ngo arashonje umugore azana isupu , n'
ikindi gisuperi ku ruhande gipfundikiye neza ...
Umugabo ntapfunduye cya gisuperi ahita yiyamirira ...."Ye baba weee
....Ariko koko uyu mugore nzamwigisha ngereze hehe ?? Sinakunwiye ko IYO
UMUGORE AKARANZE INKOKO CYANE , BIGERA AHO IGAHINDUKA IBYANGOMBWA BY' UMUGABO
WE ?? "... Ni uko umugabo yirira isosi gusa !
47. Umugabo na Petero
Umuntu yarapfuye,noneho ageze hahandi ku muryango munini,ahasanga wa mugabo uli
kwizamu,ayobora abapfuye aho bagomba kujya(umwe bita Petero)
Nuko Petero yereka wa muntu amuhitishamo aho yifuza kujya.
Arabanza amwereka muli PURGATOLI,wa muntu ahakubise amaso asanga impinja
ziralira,zirannya,ziraruka,ati aha ntabwo nahaba. Petero arongera amwereka
mw'IJURU,asanga mw'ijuru bali muli za DAWE ULI MW"IJURU........za
NAKURAMUTSA MALIYA.......nandi masengesho menshi,mbese abona harakonje
,aaaabaza Petero ati mbese ntahandi?nuko Petero amwereka mu MUMULIRO
UTAZIMA,ahakubise amaso,asanga harashyushye,arebye abona ibyokezo biliho za
Broshete,abona abantu barabyina,baraceza,abandi baranywa inzoga z'amoko
yose,abandi begetse abagore ku bibambasi barakora amahano,abandi barareba za
video zo gusambana,mbese urusaku ali rwose mu mpande zose,mu kanya akabona
umuntu araguye,mu kanya akabona ibibombe bilisuka ubudatuza,Aliko cyane cyane
agashimishwa nuko ibintu byose yabonaga bishyushye.
Nuko wa muntu abwira Petero ati:urakoze kunyereka hano,igendere aho njya
nahageze.Nuko umuntu yigira mu MULIRO awita IJURU.
Ngaho nimugire amahoro.
49. Umwana kwa Padiri
Umwana w'Umuhungu yagiye kwa Padili gushaka Penetensiya,mbese kwicuza ibyaha.
Nuko umwana abwira Padri ati:"NASUZUGUYE ABABYEYI BANJYE"Padri
aramubaza ati wabasuzuguye gute?
Nuko umwana aramubwira ati iwacu bambujije"GUSHINGA GATEBEGATOKE"ngo
ntazavunika.Padri rero yali umuzungu,ayoberwa gushinga gatebe gatoke
icy'alicyo.Noneho Padri abaza wa mwana ati:wabinyereka se?Umwana ati cyane
rwose.Nuko umwana asohoka mu ntebe ya Penetensiya ajya mu kirongozi;aratangira
alihenantura,amaboko hasi amaguru hejuru,Padili ali mu kadilishya
amwitegereza,nuko umwana ararangiza asubira mu ntebe ya Penetensiya.
Nuko Abakecuru n'Abasaza mbese abantu bose bali bali ku murongo,kugirango
bashake Penetensiya babonye ibyo umwana akora barumirwa barayembayemba bose
barataha bagenda bavuga ngo yewe;ngo ntawashobora gutanga ikiru kimeze kuliya
padri yahaye uliya mwana,noneho ugiye gushaka Penetensiya yasanga hali wa mu
Padri agahita yitahira,atekereza ko amubwira gushinga gatebe gatoke.
50. Noheli yegereje
Noheli yegereje , umugabo ajya gusaba Penetensiya. Aricuza ibyaha byoseee ,
ariko ntiyavuga ibijyanye n' inkoko za Padiri. ...
Padiri :"None se warangije kwicuza ibyaha byose ??? "
Umukozi: "Yeee , narangije Padi ...."
Padiri:"None se ni nde unyibira inkoko ????"
Umugabo:" hmmmmm?? Ntabwo numva neza! Subiramo! "
Padiri:"Ninde unyibira inkoko ??? Amasake yanjye ni nde wayamaze ??"
Umugabo: "Padi ....Ntabwo ndi kumva rwose! Reka tugurane , uze hano ,
nanjye njye aho ....noneho mvuge nawe wumve !! burya iyo umuntu ari hano ntabwo
aba yumva neza !! "
Padiri aremera , baragurana. Umugabo noneho nawe arabaza:
Umugabo: "Padi, ninde ujya gushuka umugore wanjye iyo ndi ku kazi
???"
Padiri: " Euuuhh.... hmmm ....hmm??? Ntabwo numvise neza ..! Subiramo,
numve ! "
Umugabo:"Nakubajije ngo ...Ninde unca inyuma iyo ndi ku kazi ??"
Padiri:"Ariko uzi n' ikindi ?? IYO UMUNTU ARI HANO , BURYA KOKO NTIYUMVA
NEZA !! ...reka duhindure nguhe absolution, tureke gukerereza abandi bategereje
!"
Umugabo abona absolution ye ! Sinjye wahera !
51. Kwambika ibara
Umugabo utazi igifaransa yagiye muri France, noneho bamushakira umusemuzi. Baravuga
bagera naho bavuga kurubyiruko, noheho wa mugabo utazi igifaransa ati: abana b’iyi
ngoma bagiye kuzatwambika ibara. Umugabo abwira umusemuzi ati ngaho babwire
icyo bishatse kuvuga mu magambo macye, wamusemuzi ngo agire ngo arasemura nawe
ati ça veux dire que les enfants de ce tambour vont nous habiller la
couleur.
52. Ntawe
ugereranya ibyo atazi |